Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

arbori PM

  • 1 arbori-

        →  arbor-

    Dictionnaire français-néerlandais > arbori-

  • 2 suspendo

    suspendo, ĕre, pendi, pensum - tr. - [st1]1 [-] suspendre, tenir suspendu, attacher en haut.    - tignis nidum suspendere, Virg.: suspendre son nid à des solives.    - ex alta pinu suspendere, Virg.: suspendre en haut d'un pin.    - columbam malo suspendere ab alto, Virg.: suspendre une colombe au haut d'un mât.    - suspendere aliquid collo (ex colo, in collo): suspendre qqch à son cou.    - se suspendit fenestrā, App. M. 4, 12: il se pencha par la fenêtre (pour regarder).    - Maronem atque alia parte in trutina suspendere Homerum, Juv.: placer Virgile sur un plateau de la balance et Homère sur l'autre. [st1]2 [-] pendre.    - suspendere se, Quint.: se pendre.    - aliquem in furca suspendere, Dig.: attacher qqn à la potence, pendre qqn.    - aliquem arbori infelici suspendere: attacher qqn à la potence, pendre qqn.    - aliquem in oleastro suspendere, Cic. Verr. 2: pendre qqn à un olivier.    - se de ficu suspendere, Cic.: se pendre à un figuier.    - nisi me suspendo, occidi, Plaut.: si je ne me pends pas, je tombe mort. [st1]3 [-] suspendre (une offrande, un ex-voto), dédier.    - arma capta patri Quirino suspendere, Virg. En. 6: dédier au vénérable Quirinus l'armure prise (à l'ennemi).    - suspendere potenti vestimenta maris deo, Hor.: dédier mes vêtements au puissant dieu de la mer. [st1]4 [-] mettre dans un lieu élevé, élever, soulever; maintenir en l'air, ne pas faire toucher (le sol).    - suspendere tellurem tenui sulco, Virg.: labourer légèrement la terre (*soulever la terre en faisant un sillon peu profond).    - vineam in summa terra suspendere, Col.: planter la vigne à fleur de terre.    - equus pedem suspendit, Col.: le cheval ralentit le pas (*il tient le pied suspendu).    - suspendere pedem summis digitis, Quint.: se tenir sur la pointe des pieds.    - gradum suspendere, Sen.: marcher à petits pas.    - suspenso gradu, Ter. (suspenso pede, Phaedr.): sur la pointe des pieds. [st1]5 [-] maintenir en l'air, élever en voûte.    - suspendere aedificium, Cic.: construire un bâtiment en voûte.    - cameras harundinibus suspendere, Plin. 16: faire des plafonds avec des roseaux.    - pavimenta suspenduntur, Pall.: les planchers se gonflent. [st1]6 [-] soutenir, étayer, supporter, faire porter sur.    - duo tigna transversa... quibus suspenderet eam contignationem: deux traverses auxquelles ils voulaient faire supporter le plancher.    - suspendere dolium tribus lapidibus, Col.: placer un tonneau sur trois pierres.    - suspendere castra saxis praeruptis, Sil. 3: placer un camp sur des rochers escarpés.    - insulam arte suspendere, Sen.: étayer habilement un édifice isolé.    - pavimenta subjectis cuniculis suspendere, Pall.: pratiquer des conduits sous un plancher carrelé. [st1]7 [-] tenir en suspens, tenir dans l'incertitude.    - medio responso rem suspenderunt, Liv. 39: par leurs réponses équivoques, ils ajournèrent l'affaire.    - omnium animos exspectatione suspendere, Curt. 9: tenir tout le monde en haleine.    - aliquem exspectatione suspendere, Plin. Ep. 2, 20, 3: laisser qqn dans l'incertitude.    - judicum animos suspendere, Quint. 9: tenir en suspens la décision des juges.    - suspendere vultum mentemque, Hor. Ep. 2: être en extase. [st1]8 [-] suspendre, interrompre, arrêter, contenir, retenir; faire cesser, calmer, guérir.    - fletum suspendere, Ov.: retenir ses larmes.    - spiritum suspendere, Quint.: retenir son souffle.    - oculorum epiphoras suspendere, Plin.: guérir le larmoiement.
    * * *
    suspendo, ĕre, pendi, pensum - tr. - [st1]1 [-] suspendre, tenir suspendu, attacher en haut.    - tignis nidum suspendere, Virg.: suspendre son nid à des solives.    - ex alta pinu suspendere, Virg.: suspendre en haut d'un pin.    - columbam malo suspendere ab alto, Virg.: suspendre une colombe au haut d'un mât.    - suspendere aliquid collo (ex colo, in collo): suspendre qqch à son cou.    - se suspendit fenestrā, App. M. 4, 12: il se pencha par la fenêtre (pour regarder).    - Maronem atque alia parte in trutina suspendere Homerum, Juv.: placer Virgile sur un plateau de la balance et Homère sur l'autre. [st1]2 [-] pendre.    - suspendere se, Quint.: se pendre.    - aliquem in furca suspendere, Dig.: attacher qqn à la potence, pendre qqn.    - aliquem arbori infelici suspendere: attacher qqn à la potence, pendre qqn.    - aliquem in oleastro suspendere, Cic. Verr. 2: pendre qqn à un olivier.    - se de ficu suspendere, Cic.: se pendre à un figuier.    - nisi me suspendo, occidi, Plaut.: si je ne me pends pas, je tombe mort. [st1]3 [-] suspendre (une offrande, un ex-voto), dédier.    - arma capta patri Quirino suspendere, Virg. En. 6: dédier au vénérable Quirinus l'armure prise (à l'ennemi).    - suspendere potenti vestimenta maris deo, Hor.: dédier mes vêtements au puissant dieu de la mer. [st1]4 [-] mettre dans un lieu élevé, élever, soulever; maintenir en l'air, ne pas faire toucher (le sol).    - suspendere tellurem tenui sulco, Virg.: labourer légèrement la terre (*soulever la terre en faisant un sillon peu profond).    - vineam in summa terra suspendere, Col.: planter la vigne à fleur de terre.    - equus pedem suspendit, Col.: le cheval ralentit le pas (*il tient le pied suspendu).    - suspendere pedem summis digitis, Quint.: se tenir sur la pointe des pieds.    - gradum suspendere, Sen.: marcher à petits pas.    - suspenso gradu, Ter. (suspenso pede, Phaedr.): sur la pointe des pieds. [st1]5 [-] maintenir en l'air, élever en voûte.    - suspendere aedificium, Cic.: construire un bâtiment en voûte.    - cameras harundinibus suspendere, Plin. 16: faire des plafonds avec des roseaux.    - pavimenta suspenduntur, Pall.: les planchers se gonflent. [st1]6 [-] soutenir, étayer, supporter, faire porter sur.    - duo tigna transversa... quibus suspenderet eam contignationem: deux traverses auxquelles ils voulaient faire supporter le plancher.    - suspendere dolium tribus lapidibus, Col.: placer un tonneau sur trois pierres.    - suspendere castra saxis praeruptis, Sil. 3: placer un camp sur des rochers escarpés.    - insulam arte suspendere, Sen.: étayer habilement un édifice isolé.    - pavimenta subjectis cuniculis suspendere, Pall.: pratiquer des conduits sous un plancher carrelé. [st1]7 [-] tenir en suspens, tenir dans l'incertitude.    - medio responso rem suspenderunt, Liv. 39: par leurs réponses équivoques, ils ajournèrent l'affaire.    - omnium animos exspectatione suspendere, Curt. 9: tenir tout le monde en haleine.    - aliquem exspectatione suspendere, Plin. Ep. 2, 20, 3: laisser qqn dans l'incertitude.    - judicum animos suspendere, Quint. 9: tenir en suspens la décision des juges.    - suspendere vultum mentemque, Hor. Ep. 2: être en extase. [st1]8 [-] suspendre, interrompre, arrêter, contenir, retenir; faire cesser, calmer, guérir.    - fletum suspendere, Ov.: retenir ses larmes.    - spiritum suspendere, Quint.: retenir son souffle.    - oculorum epiphoras suspendere, Plin.: guérir le larmoiement.
    * * *
        Suspendo, suspendis, suspendi, suspensum, suspendere, penult. corr. Plin. Pendre.
    \
        Suspendere ex ceruice. Plin. Pendre au col.
    \
        AEdificium suspendere. Cic. Bastir sur des arches, Souspendre, ou Souppendre.
    \
        Castra suspendunt saxis. Sil. Ils mettent et asseent leur camp sur le sommet des rochers.
    \
        Littora suspendere vomere. Stat. Labourer les rivages.
    \
        Tellurem suspendere tenui sulco. Virg. Labourer.
    \
        Suspendere. Cic. Pendre et estrangler.
    \
        Suspendere se e fico. Quintil. Se pendre à un figuier.
    \
        Arbori infoelici suspendito. Cic. Pens le à un arbre, etc.
    \
        Suspendere rem aliquam. Liu. Delayer et suspendre.
    \
        Fletum suspendere. Ouidius. Se contenir et garder de plourer.
    \
        Suspendere aliquem. Plinius iunior. Le tenir suspend et en doubte.
    \
        Suspendere spiritum inter legendum. Quintil. S'arrester en lisant, Faire pause, Pauser.
    \
        Fluxiones oculorum suspendere. Plin. Arrester.

    Dictionarium latinogallicum > suspendo

  • 3 suspendo

    sus-pendo, pendī, pēnsum, ere, aufhängen, I) eig.: a) übh.: nidum tigno, Verg.: oscilla ex pinu, Verg.: columbam malo ab alto, Verg.: alqd collo od. e collo od. in collo, Plin.: funiculum de clavo parieti affixo, Amm.: alqm arbori infelici reste, Liv., u. bl. alqm arbori infelici, Cic. u. Liv.: alqm in oleastro, Cic.: se laqueo, Augustin.: u. so ille suspenditur laqueo, Firm.: se de ficu, Cic.: bl. se, sich hängen, -erhängen, Cic.: poet., suspendit pictā vultum mentemque tabellā, heftete (richtete) seinen Blick und seinen Geist auf ein Gemälde, Hor. – Partiz. suspēnsus, a, um, gehängt, hangend, Liv. u. Cels.: suspensus tabulam lacerto, eine Tafel am Arme hängen habend, Hor.: bildl., cum admodum tenui filo suspensa rei publicae salus ex sociorum fide pendēret, Val. Max. – b) insbes., aufhängen, einem Gotte zu Ehren im Tempel etwas Gelobtes, weihen, heiligen, arma Quirino, Verg.: vestimenta deo maris, Hor. – II) übtr.: A) machen, daß etw. hoch ist, in die Höhe bringen, erheben, hoch machen, tectum turris, Caes.: castra saxis praeruptis, auf hohen Felsen aufschlagen, Sil.: nemora, auf den Dächern der Häuser anlegen, Sen.: tellurem sulco tenui, flach pflügen, auflockern, Verg.: campus subeunte stagno suspensus, brüchig, Mela. – B) machen, daß etw. gleichs. hängt od. schwebt, in der Schwebe halten, schweben lassen, 1) eig.: a) übh.: suspendi lectus debet et moveri, Cels.: Iunonem Olympo, an dem Himmel befestigen, schweben lassen, Val. Flacc. – gressum, leise auftreten, Veget. mul.: tenui et molli incessu suspendere gradum, Sen.: pedem summis digitis, auf den Zehen gehen, auf die Zehen treten, Quint.: suspenso gradu ire, auf den Zehen gehen, Ter.: so auch suspenso pede evagari, Phaedr., u. ferre suspensos gradus, Ov.: dentes, nicht sehr zubeißen, Lucr.: Seianus genu vultuque et manibus super Caesarem suspensus, in schwebender Stellung, mit Knie, Gesicht u. Armen sich über den Kaiser hinbeugend, Tac. ann. 4, 59. Vgl. suspensus no. I, b. – b) insbes., ein Gebäude schwebend bauen, so daß es auf einem Schwibbogen od. Gewölbe ruht, balneola, Cic. Hortens. fr. 69 Kays. (bei Non. 194, 13). – 2) übtr.: a) stützen, terram columnis, Plin.: tignis contignationem, hinaufschrauben, Caes.: dolia subiectis lapidibus, darüberstürzen, Colum.: murum furculis, Liv.: ita aedificatum, ut suspendi non posset, ohne Unterstützung feststehen, Cic. – b) locker halten, lupinum solidiores glebas sustinet et suspendit, Colum. 2, 15 (16), 6. – c) locker setzen, vineam in summa terra, Colum. 3, 13, 8. – 3) bildl.: a) einhalten, hemmen, unterbrechen, aufheben, beseitigen, spiritum, Quint.: fletum, Ov.: dolore per intervalla suspenso, Ps. Quint. decl.: causas morbi, Veget.: fluxiones oculorum, Plin.: pronuntiationis terminum ita, ut etc., Diom.: dah. aura suspensa levisque, gelinde, sanft, ruhig, Lucr. – b) unentschieden lassen, medio responso rem, Liv. 39, 29, 1. – c) in Ungewißheit setzen, -lassen, iudicum animos, Quint.: animos fictā gravitate, Ov.: alqm exspectatione, Plin. ep.

    lateinisch-deutsches > suspendo

  • 4 adigo

    ădĭgo, ĕre, ēgi, actum [ad + ago], tr. [st1]1 [-] pousser vers, pousser jusqu’à, amener, faire avancer, faire pénétrer, enfoncer, lancer.    - adigere equos per publicum, Suet.: pousser ses chevaux à travers la foule.    - adigere cuneum arbori, Plin.: enfoncer un coin dans un arbre.    - adigere ferrum in viscera, Sil.: plonger le fer dans les entrailles.    - adigere classem Byzantium, Tac.: pousser une flotte vers Byzance.    - tantum a vallo ejus prima acies aberat uti ne telo tormentove adigi posset, Caes. BC, 3, 55, 1: sa première ligne était assez éloignée du retranchement [pour qu'elle ne pût être atteinte par des traits et des projectiles] = pour être hors de portée...    - vulnus per galeam adigere, Tac. An. 6, 35: porter un coup à travers le casque, transpercer le casque.    - adigere ignem turri, Caes.: mettre le feu à une tour.    - adigere aliquem fulmine ad umbras, Virg.: précipiter qqn d'un coup de foudre dans les enfers.    - ne sit solvendi tempus adactum, Lucr.: de peur que le temps d'expier ne soit venu. [st1]2 [-] contraindre, obliger, forcer, réduire.    - adigere ad mortem, Tac.: contraindre à mourir.    - adigere in furorem, Lact.: rendre fou.    - tu adigis me ad insaniam, Ter.: tu me rends fou.    - adigi + inf.: être réduit à.    - adigit ita Postumia, Cic.: telle est la volonté de Postumia.    - jurejurando adigere + prop. inf.: faire jurer que (litt. contraindre par serment).    - (ad) jusjurandum aliquem adigere: faire prêter serment à quelqu’un.    - adigere aliquem, Tac.: faire prêter serment à qqn.    - adigere aliquem arbitrum (ad arbitrum): citer qqn devant un arbitre.    - provinciam omnem in sua et Pompei verba jus jurandum adigebat, Caes. BC. 2, 18, 5: il contraignait toute la province [à prêter serment suivant sa formule et celle de Pompée] = à prêter serment de fidélité à Pompée et à lui-même.
    * * *
    ădĭgo, ĕre, ēgi, actum [ad + ago], tr. [st1]1 [-] pousser vers, pousser jusqu’à, amener, faire avancer, faire pénétrer, enfoncer, lancer.    - adigere equos per publicum, Suet.: pousser ses chevaux à travers la foule.    - adigere cuneum arbori, Plin.: enfoncer un coin dans un arbre.    - adigere ferrum in viscera, Sil.: plonger le fer dans les entrailles.    - adigere classem Byzantium, Tac.: pousser une flotte vers Byzance.    - tantum a vallo ejus prima acies aberat uti ne telo tormentove adigi posset, Caes. BC, 3, 55, 1: sa première ligne était assez éloignée du retranchement [pour qu'elle ne pût être atteinte par des traits et des projectiles] = pour être hors de portée...    - vulnus per galeam adigere, Tac. An. 6, 35: porter un coup à travers le casque, transpercer le casque.    - adigere ignem turri, Caes.: mettre le feu à une tour.    - adigere aliquem fulmine ad umbras, Virg.: précipiter qqn d'un coup de foudre dans les enfers.    - ne sit solvendi tempus adactum, Lucr.: de peur que le temps d'expier ne soit venu. [st1]2 [-] contraindre, obliger, forcer, réduire.    - adigere ad mortem, Tac.: contraindre à mourir.    - adigere in furorem, Lact.: rendre fou.    - tu adigis me ad insaniam, Ter.: tu me rends fou.    - adigi + inf.: être réduit à.    - adigit ita Postumia, Cic.: telle est la volonté de Postumia.    - jurejurando adigere + prop. inf.: faire jurer que (litt. contraindre par serment).    - (ad) jusjurandum aliquem adigere: faire prêter serment à quelqu’un.    - adigere aliquem, Tac.: faire prêter serment à qqn.    - adigere aliquem arbitrum (ad arbitrum): citer qqn devant un arbitre.    - provinciam omnem in sua et Pompei verba jus jurandum adigebat, Caes. BC. 2, 18, 5: il contraignait toute la province [à prêter serment suivant sa formule et celle de Pompée] = à prêter serment de fidélité à Pompée et à lui-même.
    * * *
        Adigo, adigis, pen. cor. adegi. pen. prod. adactum, adigere. Colum. Plin. Poulser avant, Coigner, Faire entrer à force.
    \
        Adigere. Cesar. Jecter jusques à quelque chose.
    \
        Adigere naues. Tacit. Amener, Approcher.
    \
        Vulnus per galeam adegit. Tacit. Il l'a navré atravers de son heaulme.
    \
        Adigere ensem in pectus. Ouid. Fourrer l'espee dedens la poictrine.
    \
        Adigo, cum infinitiuo. Virg. Haec limina tendere adegit. M'a contrainct de venir ici.
    \
        Adigere, per metaphoram. Terent. Tu homo adiges me ad insaniam. Tu me feras enrager, Devenir fol.
    \
        Adigere quempiam arbitrum pro socio. Cic. Contraindre un homme de venir plaider devant un arbitre.
    \
        Adigere sacramento, vel iureiurando, siue ad iusiurandum. Caesar. Liuius. Faire faire le serment, Faire jurer, Adjurer, Assermenter, Prendre le serment.
    \
        Sacramento alicuius adigere legiones. Tacit. Leur faire faire le serment à quelcun.
    \
        Adigere in verba alicuius. Plinius iunior. Luy faire jurer et promettre d'obeir, et de faire ce qu'on luy commandera.
    \
        In sua et Pompeii verba per iusiurandum adigebat. Caesar. Leur faisoit faire le serment à luy et à Pompee, de le servir et Pompee: aussi au faict de leurs guerres.
    \
        Adigi iureiurando in verba principis. Prester ou faire le serment de fidelité.
    \
        Adigere, pro Agere: vt Adigere oues. Plaut. Chasser, Mener.

    Dictionarium latinogallicum > adigo

  • 5 arbor

    arbŏr (arbōs), ŏris, f. [st2]1 [-] arbre, bois. [st2]2 [-] navire, mât, rame. [st2]3 [-] javelot. [st2]4 [-] arbre du pressoir. [st2]5 [-] polype de mer.    - arbor alni, Varr.: l'aune.    - arbor Jovis, Ov.: l'arbre de Jupiter (le chêne).    - ex arbore simulacra fuere (= fuerunt), Plin.: les statues étaient en bois.    - Pelias arbor, Ov.: le navire Argo.    - pendere arbore, Sil.: être suspendu au mât.    - fluctus arbore verberare, Virg.: battre les flots de la rame.    - arbor infelix, Cic.: potence, croix.    - arbori infelici suspendere, Liv.: attacher à la potence.
    * * *
    arbŏr (arbōs), ŏris, f. [st2]1 [-] arbre, bois. [st2]2 [-] navire, mât, rame. [st2]3 [-] javelot. [st2]4 [-] arbre du pressoir. [st2]5 [-] polype de mer.    - arbor alni, Varr.: l'aune.    - arbor Jovis, Ov.: l'arbre de Jupiter (le chêne).    - ex arbore simulacra fuere (= fuerunt), Plin.: les statues étaient en bois.    - Pelias arbor, Ov.: le navire Argo.    - pendere arbore, Sil.: être suspendu au mât.    - fluctus arbore verberare, Virg.: battre les flots de la rame.    - arbor infelix, Cic.: potence, croix.    - arbori infelici suspendere, Liv.: attacher à la potence.
    * * *
        Arbor, huius arboris, pen. cor. f. g. Arbre.
    \
        Arbor, Malus est nauis. Iuuenal. L'arbre d'une navire.
    \
        Arbor, est pars torcularis apud Cat. L'arbre d'un pressoir.
    \
        Bifera. Plin. Qui porte deux fois l'an.
    \
        Caelebs. Plin. Qui n'ha point de vigne plantee au pied.
    \
        Arboris exesae antrum. Virgil. Le creux d'un arbre mangé de vieillesse.
    \
        Foelix arbor. Ouid. Qui porte fruict, Arbre fruictier.
    \
        Inanis. Ouid. Creuse. \ Incurua. Plin. Courbee.
    \
        Indociles nasci arbores. Pli. Qui ne scavent ou peuvent naistre.
    \
        Infoelix arbor. Plin. Qui ne porte point de fruict.
    \
        Iouis arbor. Ouid. Un chesne.
    \
        Peregrinae arbores. Plin. D'estrange pais.
    \
        Trifera. Columel. Qui porte trois fois l'an.
    \
        Vidua. Horat. Qui n'ha point de vigne au pied.
    \
        Ablaqueare arbores. Columel. Deschausser. Vide suo loco.
    \
        Assurgere in arborem. Plin. Croistre aussi hault qu'un arbre.
    \
        Canescit arbor. Cic. Vieillist.
    \
        Castrare arbores Plin. Les percer au bas.
    \
        Circunfodere arbores, et operire, vel adobruere. Columel. Les rechausser, et leur recouvrir le pied de terre.
    \
        Claudere arborem restibus. Columel. Clorre.
    \
        Inarare arbores. Columel. Labourer.
    \
        Induerat se pomis arbor. Virgil. S'estoit chargee et revestue de pommes.
    \
        Luxuriantur arbores. Columel. Quand ils produisent trop de branches superflues.
    \
        Maritare arborem. Columel. Marier un arbre à un sep de vigne, Luy planter un sep de vigne au pied.
    \
        Nutant arbores. Plin. Sont enclinees, Pendent, Penchent.

    Dictionarium latinogallicum > arbor

  • 6 irrepo

    irrepo (inrepo), ĕre, repsi, reptum    - intr. et tr. - ramper dans, ramper sur, ramper vers, se glisser dans, s'introduire, s’insinuer.    - irrepere arbori, Plin.: grimper à un arbre.    - irrepere caveam, Apul. M.: se faufiler dans l'amphithéâtre.    - irrepere in mentes hominum, Cic. de Or. 3, 53, 203: s'insinuer dans les esprits.    - (lego) draconem irrepsisse ad eam, Suet. Aug. 94: (je lis) qu’un grand serpent s’était glissé jusqu’à elle.    - irrepsit scabies, Col.: la gale se répandit.    - penitus irrepserant, Tac.: ils s'étaient glissés dans l'intimité (du prince).
    * * *
    irrepo (inrepo), ĕre, repsi, reptum    - intr. et tr. - ramper dans, ramper sur, ramper vers, se glisser dans, s'introduire, s’insinuer.    - irrepere arbori, Plin.: grimper à un arbre.    - irrepere caveam, Apul. M.: se faufiler dans l'amphithéâtre.    - irrepere in mentes hominum, Cic. de Or. 3, 53, 203: s'insinuer dans les esprits.    - (lego) draconem irrepsisse ad eam, Suet. Aug. 94: (je lis) qu’un grand serpent s’était glissé jusqu’à elle.    - irrepsit scabies, Col.: la gale se répandit.    - penitus irrepserant, Tac.: ils s'étaient glissés dans l'intimité (du prince).
    * * *
        Irrepo, irrepis, pen. prod. irrepsi, irreptum, irrepere. Plin. Se couler tout doulcement, et trainer par quelque lieu, sans qu'on en appercoive rien.
    \
        Irrepere dicitur res aliqua. Quand secrettement et couvertement est faicte, sans qu'on l'appercoive.
    \
        Irrepere in tabulas publicas. Cic. Trouver maniere d'estre enroolé et enregistré furtivement et par obreption au roole de la bourgeoisie, Entrer dedens par subtil moyen.
    \
        Irrepit in hominum mentes dissimulatio. Cic. Entre subtilement.
    \
        Vt possit in locu pletum testamenta nomen eius irrepere. Cic. Qu'il puisse estre escript heritier.

    Dictionarium latinogallicum > irrepo

  • 7 suspendo

    sus-pendo, pendī, pēnsum, ere, aufhängen, I) eig.: a) übh.: nidum tigno, Verg.: oscilla ex pinu, Verg.: columbam malo ab alto, Verg.: alqd collo od. e collo od. in collo, Plin.: funiculum de clavo parieti affixo, Amm.: alqm arbori infelici reste, Liv., u. bl. alqm arbori infelici, Cic. u. Liv.: alqm in oleastro, Cic.: se laqueo, Augustin.: u. so ille suspenditur laqueo, Firm.: se de ficu, Cic.: bl. se, sich hängen, -erhängen, Cic.: poet., suspendit pictā vultum mentemque tabellā, heftete (richtete) seinen Blick und seinen Geist auf ein Gemälde, Hor. – Partiz. suspēnsus, a, um, gehängt, hangend, Liv. u. Cels.: suspensus tabulam lacerto, eine Tafel am Arme hängen habend, Hor.: bildl., cum admodum tenui filo suspensa rei publicae salus ex sociorum fide pendēret, Val. Max. – b) insbes., aufhängen, einem Gotte zu Ehren im Tempel etwas Gelobtes, weihen, heiligen, arma Quirino, Verg.: vestimenta deo maris, Hor. – II) übtr.: A) machen, daß etw. hoch ist, in die Höhe bringen, erheben, hoch machen, tectum turris, Caes.: castra saxis praeruptis, auf hohen Felsen aufschlagen, Sil.: nemora, auf den Dächern der Häuser anlegen, Sen.: tellurem sulco tenui, flach pflügen, auflockern, Verg.: campus subeunte stagno suspensus, brüchig, Mela. – B) machen, daß etw. gleichs. hängt od. schwebt, in der Schwebe halten, schweben lassen, 1) eig.: a) übh.: suspendi
    ————
    lectus debet et moveri, Cels.: Iunonem Olympo, an dem Himmel befestigen, schweben lassen, Val. Flacc. – gressum, leise auftreten, Veget. mul.: tenui et molli incessu suspendere gradum, Sen.: pedem summis digitis, auf den Zehen gehen, auf die Zehen treten, Quint.: suspenso gradu ire, auf den Zehen gehen, Ter.: so auch suspenso pede evagari, Phaedr., u. ferre suspensos gradus, Ov.: dentes, nicht sehr zubeißen, Lucr.: Seianus genu vultuque et manibus super Caesarem suspensus, in schwebender Stellung, mit Knie, Gesicht u. Armen sich über den Kaiser hinbeugend, Tac. ann. 4, 59. Vgl. suspensus no. I, b. – b) insbes., ein Gebäude schwebend bauen, so daß es auf einem Schwibbogen od. Gewölbe ruht, balneola, Cic. Hortens. fr. 69 Kays. (bei Non. 194, 13). – 2) übtr.: a) stützen, terram columnis, Plin.: tignis contignationem, hinaufschrauben, Caes.: dolia subiectis lapidibus, darüberstürzen, Colum.: murum furculis, Liv.: ita aedificatum, ut suspendi non posset, ohne Unterstützung feststehen, Cic. – b) locker halten, lupinum solidiores glebas sustinet et suspendit, Colum. 2, 15 (16), 6. – c) locker setzen, vineam in summa terra, Colum. 3, 13, 8. – 3) bildl.: a) einhalten, hemmen, unterbrechen, aufheben, beseitigen, spiritum, Quint.: fletum, Ov.: dolore per intervalla suspenso, Ps. Quint. decl.: causas morbi, Veget.: fluxiones oculorum, Plin.: pronuntiationis terminum ita,
    ————
    ut etc., Diom.: dah. aura suspensa levisque, gelinde, sanft, ruhig, Lucr. – b) unentschieden lassen, medio responso rem, Liv. 39, 29, 1. – c) in Ungewißheit setzen, -lassen, iudicum animos, Quint.: animos fictā gravitate, Ov.: alqm exspectatione, Plin. ep.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > suspendo

  • 8 adigo

    ad-igo, ēgī, āctum, ere
    1) пригонять (oves huc Pl; pecus a vicis adactum Cs)
    2) приводить (quis deus Italiam vos adigit? V)
    dum adiguntur naves T — пока приводились корабли, т. е. в ожидании флота
    arbitrum (= ad arbitrum) a. aliquem C — приводить кого-л. на третейский суд
    a. aliquem (ad) jus jurandum C, Cs, Sl etc. или jure jurando L — приводить кого-л. к присяге
    in verba alicujus jus jurandum a. Cs или только in verba a. L, PJ, T — заставить кого-л. торжественно поклясться перед кем-л.
    in faciem prorae pinus adacta Prp — сосна, которой придана форма корабельного носа
    4) подводить, придвигать ( turris adacta quodam loco Cs)
    6) заставлять, вынуждать ( aliquem haec limina tendere V)
    7) приводить, доводить (ad insaniam Ter; in furorem Lact)
    8) вгонять, вбивать, вколачивать (tigna fistucis Cs; clavum in arborem, но cuneum arbori PM)
    9) вонзать (ensem in pectus V; ferrum in viscera Sen)
    10) наносить, причинять ( vulnus alicui T)

    Латинско-русский словарь > adigo

  • 9 affundo

    af-fundo, fūdī, fūsum, ere
    1) вливать ( venenum vulneri T); доливать, подливать ( aquam alicui rei PM); совершать возлияние ( vinum arbori PM)
    3) pass. разливаться, распространяться
    rubor affunditur alicui Sen — румянец заливает чьё-л. лицо
    amnis affusus oppido PM — река, протекающая у города
    oppidum affusum amne PM — город, омываемый рекой (стоящий у реки)
    4) med.-pass. припадать ( genibus alicujus Fl)

    Латинско-русский словарь > affundo

  • 10 aufero

    au-fero, abstulī, ablātum, auferre
    1) уносить, убирать
    domum suam aliquid a. C — перенести что-л. к себе домой
    se abstulisse e conspectu alicujus C — скрыться с чьих-л. глаз
    a. calcaribus equum Sil — пришпорив коня, пустить его вскачь
    abstulerunt me velut de spatio Graeciae res L — греческие события отклонили меня, так сказать, от моего пути
    3)
    а) отнимать, похищать ( pecuniam de aerario C)
    hi ludi dies XV auferent Cэти празднества отнимут (т. е. будут длиться) 15 дней
    a. alicui vitam veneno Su — отравить кого-л.
    б) лишать (spem alicujus rei C; somnos H; vitam O)
    quid mihi aufert qui ridet? Pt — разве меня убудет от чьих-л. насмешек?
    в) отрезать, отсекать (linguam ense O; arbori cacumen PM)
    г) снимать, утолять (dolorem Tib; curas H); умерщвлять
    4) отделять, разобщать
    5) получать, доставать (responsum ab aliquo C; praemium Su)
    abstulisti (ut) C — ты достиг (того, что)
    auferre aliquid ex aliquā re C — вынести (узнать) что-л. из чего-л.

    Латинско-русский словарь > aufero

  • 11 cado

    cecidī, casūrus, ere
    1) падать (in и ad terram C, Q); сваливаться ( ex и de equo C); выпадать (de manibus C; dentes cadunt Pl, Sen etc.; cadunt capilli Pt); ( об атмосферных осадках) падать, идти (imbres cadunt Lcr, Mela; nives cadunt Sen etc.); выпадать, ложиться ( ros cadit Pl и rores cadunt PM); литься, капать, катиться ( lacrimae cadunt Sen); ( о реках) впадать ( in sinum maris L); (о листьях, цветах, плодах) опадать (folia cadunt arbori и ex arbore PM; poma cadunt ramis O); ( о молнии) ударять, поражать (fulmina cadunt Sen, Pt); ( о парусах) убираться ( vela cadunt V); валиться, обрушиваться (vetustate cecidisse C; concussae cadunt urbes Lcr); ( о тенях) падать, ложиться ( majores cadunt de montibus umbrae V); попадать ( in laqueos O)
    2) ( о небесных светилах) заходить (cadentia sidera V; Arcturus cadens H)
    sol cadens V — заходящее солнце, тж. запад
    3) падать, погибать (in acie C и acie O; in proelio Nep; pugnā Canensi L)
    c. ab aliquo O, T, Su — пасть от чьей-л. руки
    4) перен. впадать (in servitutem C; ad servitia L; in potestatem alicujus C)
    c. in morbum Cзаболеть
    5) приходиться (на какое-л. время), совпадать (in id saeculum Romuli cecĭdit aetas C)
    res, quae sub sensūs (sub oculos, sub aspectum, in conspectum) cadunt C — вещи, бросающиеся в глаза (непосредственно ощутимые, очевидные)
    7) выпадать на долю, доставаться (alicui aliquid cecĭdit C etc.)
    vota cadunt Tib — желания исполняются, но
    omnia vota cadunt Prp (ср. 10.) — все (мои) мечты рушатся
    8) случаться, складываться (fortuĭto C; male Cs; feliciter Sen; praeter opinionem Nep)
    si quid adversi casurum foret L — если приключится какая-л. беда
    c. in irrĭtum T, ad irritum L или in cassum Lcr — кончаться ничем, оказываться бесплодным
    9)
    а) падать, понижаться ( prctium cadit L); уменьшаться, убывать, слабеть ( vires cadunt Lcr)
    c. animo C etc.падать духом
    б) ослабевать, утихать (cadit vis venti L; cadit ira L, O, Prp; pelagi cecĭdit fragor V)
    10) пропадать, погибать (cecĭdit superbum Ilium V; mundi alii nascentes, alii cadentes C)
    multa renascentur, quae jam cecĭdēre, cadentque quae nunc sunt in honore vocabula H — многие, уже забытые, слова воскреснут и придут в забвение (многие из тех), которые теперь в чести (ср. 6.)
    11) проваливаться, не иметь успеха (у публики) ( fabula cadit H); проигрывать тяжбу (in judicio C)
    12) подходить, быть свойственным
    minime c. in aliquid C — совершенно не вязаться с чем-л.
    in consuetudinem alicujus non c. C — не быть в чьих-л. привычках
    verebar quorsum id casurum esset C — я боялся того, чем это может кончиться (т. е. дурного исхода)
    14) быть закалываемым, приноситься в жертву ( ovis cadit deo O)
    15) ( о женщине) отдаваться, вступать в любовную связь Pl, Tib, Sen

    Латинско-русский словарь > cado

  • 12 circumfodio

    circum-fodio, fōdī, fossum, ere
    окапывать (platanos Sen; arborem PM, Eccl и arbori Eccl)

    Латинско-русский словарь > circumfodio

  • 13 fetus

    I fētus, a, um
    1) оплодотворённый, носящий в себе плод, беременный (pecus V; vulpes H)
    2) засеянный ( ager O); урожайный, плодоносный ( palmĭtes Col)
    f. aliquā re — изобилующий чём-л. ( terra feta frugibus C)
    3) поэт. наполненный, набитый ( machĭna feta armis Vо троянском коне)
    4) родивший, разрешившийся от бремени (ursa, lupa O; ovis V, Col)
    II fētus, ūs m.
    1) порождение, рождение на свет (uno fetu sex haedos edere L; f. et educatio C); ( о птицах) кладка яиц и выведение птенцов PM
    2) урожай, произведения земли (terrae f. C; annuus f. PM)
    3) произрастание, рост
    4) потомство, молодняк, дети или детёныши, птенцы (fetūs procreare C, edere Tib, Ap etc. или facere PM)
    5) побег, отпрыск (olivae O; nucis V)
    6) сбор, урожай, плоды (arborum и arboreus V, O, Col etc.)

    Латинско-русский словарь > fetus

  • 14 irrepo

    ir-rēpo, rēpsī, rēptum, ere
    1) вползать ( arbori PM); прокрадываться ( cubiculum Ap); просачиваться ( irrepentibus aquis Col)
    2) вкрадываться, втираться (in mentes hominum C; in testamentum alicujus C); закрадываться, проникать (dolor irrepit paulatim requiescenti animo Sen)

    Латинско-русский словарь > irrepo

  • 15 suspendo

    sus-pendo, pendī, pēnsum, ere
    1)
    а) подвешивать, вешать (aliquid aliquā re или in, de, ex, ab aliquā re)
    s. aliquid ex altā pinu V — повесить что-л. на верхушке сосны
    s. (e) collo PMповесить на шею
    s. aliquem arbori infelīci (loc.) C, L — вздёрнуть кого-л. на виселицу
    naso (adunco) s. aliquem (aliquid) погов. H — презирать кого (что)-л., насмехаться над кем (чем)-л.
    3) вешать (в храме), т. е. приносить в дар (богам), посвящать ( vestimenta deo maris H)
    4) поднимать, поддерживать (на известной высоте), подпирать
    contignationem tignis s. Csсделать настил на балках
    extrinsecus suspensas habere rationes alicujus rei C — считать что-л. зависящим от внешних причин
    nunquam credideris felīcem quemquam ex felicitate suspensum Sen — никогда не считай счастливым того, кто зависит от счастливых случайностей
    6) вперять, направлять, устремлять
    vultum mentemque tabellā pictā s. Hпристально созерцать картину
    7) ставить в тупик, оставлять в нерешительности ( aliquem ambiguis responsis Su)
    8) сдерживать, удерживать (fletum O; spiritum O; lacrimas O)
    10) останавливать, прекращать ( sermonem Q). — см. тж. suspensus

    Латинско-русский словарь > suspendo

  • 16 adigo

    ad-igo, ēgī, āctum, ere (ad u. ago), heran-, hin-, hineintreiben, I) eig.: a) Vieh (Ggstz. abigere), oves huc, Plaut.: eādem duo greges inde ulmorum (scherzh.), Plaut.: lactentes ad matres, Varr.: pecus e vicis longinquioribus, Caes.: equos per publicum, Suet. – b) Menschen (bes. wider Willen, mit Gewalt), cum eā homines huc (ad me) adigit lucrifugas, Plaut.: te adigent horsum insomnia, Ter.: vos Italiam, Verg.: alqm fulmine ad umbras, hinabschleudern, Verg.: alqm praecipitem immani turbine, niederschmettern, Verg. – als gerichtl. t.t., arbitrum (altlat. st. ad arb.) adigere alqm, vor dem Schiedsrichter sich zu stellen nötigen, vor den Sch. laden, Cic. de off. 3, 66; pro Rosc. com. 25; top. 43. – c) Dinge, triremes per aestuaria, heranziehen, Tac.: quodam loco turri adactā, an einer Stelle ein Turm (der Feinde) vorgeschoben war, Caes. – bes. ein Werkzeug usw. durch einen Schlegel u. dgl. wo hineintreiben, cuneum, Sen.: cuneum in fissuram, Col.: clavum in arborem, cuneum arbori, Plin.: tigna fistucis, B. einrammen, Caes. – Geschosse heran-, hintreiben, -schleudern, telum tormentumve (in alqd), Caes.: ex locis superioribus telum in litus, Caes.: sagittā turbine adactā, Verg. – u. Stoßwaffen usw. hineintreiben, -stoßen, alci ensem, Verg.: sibi gladium, Liv. epit.: fabrile scalprum in articulo, Liv.: ferrum per pectus, Ov.: per medium hominem qui per os emergat stipitem, Sen.: gladium in os, Flor.: pilum sub oculo, Plin.: ferrum iugulo, Suet.: dah. meton., vulnus, eine Wunde schlagen, alte, Verg., alci, Tac. – II) übtr.: a) übh. heran-, hintreiben, poenarum grave sit solvendi tempus adactum, es sei (herangetrieben =) herbeigeführt die rächende Stunde der Schuld, Lucr. 5, 1223 zw. (Lachm. u. Bern. adultum): bis adactum iugo Rhenum, bis adactum legibus Istrum, dem Joche, den Bedingungen (des Siegers) unterworfen, Stat. Theb. 1, 19. – b) jmd. od. etw. zu etwas treiben, drängen, bringen, bestimmen, zwingen, α) Pers.: alqm ad suspendium, Plaut., ad insaniam, Ter., ad mortem Tac.: in furorem, Lact.: m. ut u. Konj., *Plaut. mil. 1006 Fl. u. Lor. (Brix subigit). Pacat. pan. Theod. 2. § 2: m. bl. Konj., Plaut. rud. 681: m. Infin., Verg. Aen. 6, 696; 7, 113. Ov. am. 3, 6, 30. Sen. de ira 2, 36, 6. Tac. ann. 4, 45; 11, 10. – absol., adigit ita (dazu treibt) Postumia et Servius filius, Cic. ad Att. 10, 9, 3: acriore in dies adigi cupidine promiscuas scaenas frequentandi, Tac. ann. 15, 33. – als publiz. u. milit. t.t., adigere alqm ad iusiurandum, Sall. u. Caes., od. bl. iusiurandum, Cic., Caes. u.a., od. iureiurando, Liv.: u. sacramento, Liv. u. Tac., jmd. in Eid od. in Pflicht nehmen, vereidigen, den Eid der Treue leisten (schwören) lassen; vgl. adiurat, in quae adactus est verba, schwört den ihm vorgelegten Eid, Liv.: so auch adigere alqm in alcis verba iusiurandum u. bl. adigere alqm in verba alcis, jmd. für einen vereidigen, jmdm. den Eid der Treue gegen jmd. abnehmen, Caes. u. Liv.: u. im Pass., adigi sacramento alcis od. pro alqo u. in verba alcis, jmdm. den Eid der Tr. leisten, ihm huldigen, Tac., Suet. u.a.: endlich bl. adigere alqm, Tac.; vgl. adigente Hordeonio Flacco dixit sacramentum, Tac. – β) Lebl.: in faciem prorae pinus adacta novae, in die Gestalt gebracht, gestaltet wie, Prop.: u. so arborum truncis in cuneum adactis, gestaltet zu usw., Hyg. / adaxint = adegerint, Plaut. aul. 50.

    lateinisch-deutsches > adigo

  • 17 affrico

    af-frico (ad-frico), fricuī, fricātum, āre, anreiben m. Dat. loci, vitiosum locum arbori, Col. 7, 5, 6: se marathro herbae, Plin. 8, 99: unguedine palmulis suis diu affricata, Apul. met. 3, 21: si (anguium membrana) affricetur, claritatem facit, Plin. 29, 122. – im Bilde = ansteckend mitteilen, alci rubiginem suano, Sen. ep. 7, 7.

    lateinisch-deutsches > affrico

  • 18 affundo

    af-fundo (ad-fundo), fūdī, fūsum, ere, hinzugießen, -schütten, I) eig.: aquam alci rei, Plin.: venenum vulneri, Tac.: alci venenum in aqua frigida, Tac.: vinum arbori, als Trankopfer, Plin. – colonia amne affusa, vom Flusse bespült, Plin.: amnis Maeander plurimis affusus oppidis, an sehr vielen Städten vorbeifließend, Plin. – poet., vom Staub, affuso squalent a pulvere crines, Sil.: vom Wind, affusis puppes procedere ventis, Sil.: u. von der Befruchtung, ei (nido) vim genitalem affundere, es (das Nest) mit seinem Samen befruchten, Tac. – II) übtr.: 1) affundi, a) von der Schamröte: rubor, qui gravissimis quoque viris subitus affunditur, auch unversehens überläuft, Sen. ep. 11, 3. – b) von Menschenmassen = herbeiströmen, sich ergießen, sich auf etw. werfen usw., undique affusa ducum plebisque turba, Sen. Troad. 1086: ut... equitum tria milia cornibus affunderentur, Tac. Agr. 35. – 2) affusum esse, hingegossen sein = hingelagert sein, sich niedergeworfen haben (bes. v. Flehenden), m. Dat. loci u. absol., affusae iacent tumulo, Ov.: amplecti pedes affusaque (u. hingegossen) poscere vitam, Ov.: regesque tui cum supplice mundo adfusi, vinci socerum patiare rogamus, Lucan.: Cleopatra affusa Caesaris genibus, Flor.

    lateinisch-deutsches > affundo

  • 19 caballus

    caballus, ī, m. (cabo), ein Pferd zu gemeinen Diensten, dann in der Volksspr. für Pferd übh., wie unser Gaul, Klepper, taetri tardique caballi, Lucil. fr.: caballo vecta, reitend, Hor.: c. Gorgoneus, Pegasus, Iuven.: caballo esse contentum, Sen.: alius caballum arbori ramo in humili alligatum relinquit, Varr. fr.: Ggstz. equus (Streitroß), caballos (Ackergäule) equis cedere, Hier. ep. 60, 17 extr. – Sprichw., optat ephippia bos piger, optat arare caballus, d.i. niemand ist mit seinem Stande zufrieden, Hor. ep. 1, 14, 43: lassus tamquam caballus in clivo, von einem schlaff Gehenden, Petr. 134, 2.

    lateinisch-deutsches > caballus

  • 20 cado

    cado, cecidī, cāsūrus, ere (altind. çad-, Perf. çaçáda, Fut. çatsyanti, »abfallen, ausfallen«), fallen, sinken, zuw. auch sich senken, I) im allg.: A) eig.: a) v. lebl. Subjj., absol.: quare calix, si cecidit, frangitur; spongia, si cecidit, non frangitur, Sen.: bis patriae cecidere manus, Verg.: articulus ad numerum cadens, der nach dem Takte sich senkende Finger, Cic. – a mento cadit manus, Ov.: arma alci cadunt de manibus, Cic. (u. arma de manibus alcis delapsa cadunt, Cic.): cadere ex muro, Liv.: ex arbore, Plin.: e celsiore scopulo, von einer steilen Höhe herabstürzen (bildl.), Amm.: de tertio cenaculo deorsum, ulg.: tum arbores in te cadent, Plaut.: caelo u. de caelo (v. Meteorsteinen), Liv.: sinu, Ov. – in terram, Cic., od. ad terram, Quint.: in sinum, Ov.: in alqm, Plaut.: supra caput alcis, Lucr. – in Euboico litore saxea pila cadit, Verg. – deorsum, Plaut.: gravatim, Lucr. So nun bes.: α) v. Geschossen, fallen, cadunt tela retusa, Ov.: in hostem, Curt.: in humum, Curt. – frustra, Sen.: ut tela in vanum cadant, Sen.: levius, auffallen, Caes. – so auch v. Blitzen, cadentia (einschlagende) fulmina, Curt.: quaecumque cadent, in te fulmina missa putes, Ov.: caelo cadunt fulmina, Petr.: fulmina paucorum periculo cadunt, omnium metu, Sen. – β) v. Würfel u. Wurf, fallen, ut (talus) cadat rectus, Cic. Tusc. 3, 54: u. (im Bilde) iudice fortunā cadat alea, Petr. poët. 122. v. 174; vgl. auch Ter. adelph. 741. – u. v. Lose, im Bilde, Liv. 2, 12, 16. – γ) v. Segeln, eingezogen werden, vela cadunt, Verg. Aen. 3, 207. Ov. fast. 3, 585. Gloss. IV, 468, 28. u. (bildl. = der Zorn legt sich) Ov. art. am. 1, 373. – δ) v. Gewändern, pallium interdum cadit, ut candidos nudet umeros, Hieron. ep. 117, 7 extr. – ε) v. Flüssigkeiten (v. Regen, Schnee, Tau, Wassertropfen, Wellen, Gewässern, Tränen usw.), fallen, sich ergießen, cadere imbres, Lucr.: imbres cadentes, Mela: nix cadens, Lucr.: cadentes assidue nives, Mela: ad cenam non ibo, si nives cadent, Sen. (vgl. nix): guttae cadentes, Cic.: ros cadit, Plaut., rores cadunt, Plin.: lacrimae tam iuste cadentes, Sen.: ha lacrimae per elisionem cadunt nolentibus nobis, Sen.: sine fine cadentes aquae (Regengüsse), Sen.: haemorrhoides cadere cogit, Scribon.: e capillis ros cadit, Ov.: cadunt toto de corpore guttae, Ov.: u. (im Bilde) Graeco fonte cadent (verba), Hor.: ut (Athos) aestimetur altior, quam unde imbres cadunt, Solin. – in ora, per genas (von Tränen), Ov.: in petram (v. einer Quelle), Curt.: in sinum maris (v. einem Flusse), Liv.: u. so in mare (v. einem Sumpfe), Curt.: in Maeandrum (v. einem Flusse), Liv.: ex India in Hyrcaniam (v. Meere), Curt. – silanus iuxta cadens (plätschernder), Cels. – ζ) v. Schatten, fallen, altis de montibus, Verg.: umbra modo brevior modo longior hāc vel illā cadit, Sen.: arboris antiquae quā levis umbra cadit, Tibull.: in ea India umbrae in meridiem cadunt, Plin.: ne umbrae in corpora cadant (auf einem Gemälde), Quint.: longius cadentes umbrae, die sich verlängernden (der Menschen), Flor. – η) v. dem, was auf natürlichem Wege von selbst od. künstlich sich trennt, sich loslöst u. abfällt, fallen, ab-, ausfallen, ausgehen, priora (medicamenta) fasciā deliganda sunt, ne per somnum cadant, Cels. – an od. von Bäumen od. Pflanzen, folia nunc cadunt, Plaut.: arbori od. ex arbore folia cadunt, Plin.: u. casuri flosculi, Quint.: motis poma cadunt ramis, Ov.: u. folia de arboribus cadunt, Mythogr. Lat. – am od. vom tier. Körper, donec crustae cadant, Cels.: vitiosi ungues cadunt, Cels.: cadunt capilli, Petr.: cadit pilus quadrupedibus, Plin.: a fronte (am Vorderhaupt) cadunt pili, Vulg.: tondenti barba cadit, Verg.: cadit dens, Cels.: dentes cadunt, Plaut. u. Plin.: cadunt alci dentes, Sen. – θ) v. der Sonne u.a. Gestirnen, v. Tage, v. Jahreszeiten, sinken, sich neigen, untergehen (Ggstz. oriri), in densam umbram, Curt., od. in mare, Flor. (v. der Sonne): in Oceanum (v. Gestirnen), Prop.: Delia (Mond) exoriens simul atque cadens, Manil. – infra caelum et sidera nox cadit, die Nacht erhebt sich nicht bis zum Himmel u. bis zu den Sternen, Tac.: quā (wo) tristis Orion cadit, Hor. – hiems cecidit (ist dahin), referent illam sui menses, Sen. ep. 36, 11. – dah. sol cadens, poet. = Abend, Westen, iuxta solem cadentem, Verg. Aen. 4, 480: soli subiecta cadenti arva, Avien. descr. orb. 273. – ι) v. Winden, Stürmen, Orkanen, sich legen (Ggstz. surgere; vgl. Drak. Liv. 26, 39, 8 u. 29, 27, 10), ventus premente nebulā cecidit, Liv.: ubi primum aquilones (ii namque per aliquot dies tenuerunt) cecidere, Liv.: cadente iam euro, Liv.: sic cunctus cecidit pelagi fragor, Verg. – κ) v. Worten usw., dem Munde entfallen, sic iterat voces et verba cadentia tollit, Hor.: haec aliis male dicta cadant, Tibull.: neu tibi pro vano verba benigna cadant, Prop.: haud irritae cecidere minae, Liv. – λ) (als gramm. u. rhet. t. t.) v. Wort- u. Tonfall, abfallen, verlaufen, enden, quod verba melius in syllabas longiores cadunt, Cic.: quā (litterā m) nullum Graecum verbum cadit, Quint.: quae cadunt similiter, gleiche Abfälle (ὁμοιόπτωτα; dagegen quae similiter desinunt, gleiche Ausgänge [wie unsere Reime], ὁμοιοτέλευτα), Cic. de or. 3, 206: similiter cadens (Gleichheit des Falles) exornatio appellatur, cum etc., Cornif. rhet. 4, 28: ultima syllaba in gravem cadit, Quint. – cadere numerose, aptissime, Cic.: numerus opportune cadens, Quint.

    b) v. leb. Wesen, α) übh.: ubi circumvortor (mich im Tanze herumdrehe), cado, Plaut.: et labaris oportet et arietes et cadas, Sen.: cecidit coxamque fregit, Plin. ep.: sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, Augustin.: fratrem suum pugno ictum a Kaesone cecidisse, Liv.: si prolapsus cecidisset, Liv.: cadere solere u. saepius cadere (v. Fallsüchtigen), Cels. u. Plin. Val.: u. (im Bilde) magnus orator minime in lubrico versabitur, et si semel constiterit, numquam cadet, Cic.: u. (im Bilde), securus cadat an recto stet fabula talo, Hor. – ab alto (v. Vögeln), Plin.: de equo, Plaut. u. Cic.: de sella, Augustin. – alci ad pedes, Eutr.: in terram, in die Erde sinken (v. Körper), Cic.: alte in terram, Varr. fr.: in pedes alcis, Sen. rhet.: in patrios pedes, Ov.: in vulnus, Liv.: in vultus, Ov.: in transtra, sich ganz auf die Ruderbänke niederbeugen (= mit voller Kraft rudern), Lucan.: alci ad pedes, Eutr. 4, 7. Augustin. serm. 143, 4: alcis ad pedes, Vulg. Luc. 8, 41 u. Ioann. 11, 32: super collum alcis (jmdm. um den Hals), Vulg. Luc. 15, 20. – praecipitem, Verg.: pronum, Ov.: supinum, Suet.: honestius, Suet. – β) vom Weibe = sich einem Manne hingeben (Ggstz. demitti), Plaut. Pers. 656. Tibull. 4, 10, 2. Sen. contr. 1, 3, 7. – γ) v. Neugeborenen, de matre cadens, Stat. Theb. 1, 60: matre cadens, Val. Flacc. 1, 355. – u. v. der Sitte, Neugeborene vor die Füße des Vaters zu legen, tellure cadens, Stat. silv. 1, 2, 209 u. 5, 5, 69.

    B) übtr.: a) wohin fallen = kommen, geraten, α) übh.: abrupte in narrationem, in die E. wie mit der Tür ins Haus fallen (v. Redner), Quint. 4, 1, 79. – β) in od. auf eine Zeit fallen, in ihr eintreten, in id saeculum Romuli cecidit aetas, Cic.: considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus, Cic. – bes. v. Zahlungen, fällig werden, einkommen, in eam diem cadere nummos, qui a Quinto debentur, Cic.: sed ei ex praediis, ut cadet, ita solvetur, Cic. – γ) in die Sinne od. geistige Anschauung fallen, kommen, ihr anheimfallen, unterworfen werden, sub sensum aliquem, Cic.: sub sensum cernendi, Cic.: sub oculos, sub aspectum, in conspectum, Cic.: sub aspectum et tactum, Cic.: sub aurium mensuram aliquam, Cic.: sub iudicium sapientis et delectum, Cic.: sub intellegentiam, Cic.: in deliberationem, in nostram intellegentiam, Cic.: ne in cogitationem quidem, nicht einmal gedacht werden können, Cic. – δ) in eine gewisse Klasse usw. fallen, ihr zufallen, anheimfallen, zu ihr gehören, in idem genus orationis, Cic.: u. sub eandem rationem, Cic.: in unam quaestionem (v. mehreren), Quint.: sub nullam regulam cadere posse, unter keine Regel gebracht werden können, Sen.: ultra medicinae professionem, Scrib. – ε) in einen Zustand, in ein Verhältnis fallen, verfallen, geraten, ihm anheimfallen, von Pers., in morbum, Cic.: in unius potestatem, Cic.: sub populi Romani imperium ditionemque, Cic.: in offensionem alcis, Cic.: in suspicionem alcis, Nep.: u. in aliquam vituperationem, Cic.: in peccatum, der S. verfallen, Augustin. in psalm. 65, 13. – ζ) an jmd. fallen, jmdm. zufallen, anheimfallen = zuteil werden, m. Ang. an wen? durch ad m. Akk., regnum praeceps ad servitia (die Sklaven) cadit, Liv.: ad regna alcis, Lucr. – u. durch Dat., quibus ad portas cecidit custodia sorti (Abl.), Verg. – η) auf jmd. fallen, d.i. jmd. treffen, auf jmd. od. etw. Anwendung finden, auf od. für jmd. od. etw. passen, jmdm. beigelegt-, zugemutet werden können, mit etw. stimmen, non cadit in hos mores, non in hunc hominem ista suspicio, Cic.: hoc verbum, hoc nomen cadit in alqm, Cic.: non cadit in te superbia, Curt.: cadit ergo in bonum virum mentiri emolumenti sui causā, criminari etc.? Cic.: cadit igitur in eundem et misereri et invidere, Cic.: in consuetudinem nostram non caderet, es würde mit unserem Sprachgebrauche nicht übereinstimmen, Cic.

    b) seinem Verlaufe od. Erfolge nach fallen = eintreten, sich ereignen, sich zutragen, so u. so ausfallen, ablaufen, von Ereignissen, Versprechen u. dgl., quae tum maxime acciderant, casura praemonens, Liv.: si quid adversi casurum foret, Liv.: quid, si hostem habuissemus, casurum fuisset, Liv.: vota cadunt, treten ein, d.i. gehen in Erfüllung, Tibull. 2, 2, 17 (versch. von omnia ingrato litore vota cadunt, im Bilde = bleiben unerfüllt, Prop. 1, 17, 4). – c. fortuito, Cic.: c. feliciter, Sen. rhet.: c. male, Caes.: hoc adhuc percommode cadit, quod (daß usw.), Cic.: quod melius caderet nihil vidi, Cic.: res cecidit praeter opinionem, Nep., od. aliter ac putaram, Cic.: cecidit ut volumus et optamus (ganz erwünscht), Cic.: commodius cadere non potuit, Cic.: durius et contra praedicta cadentibus rebus, Suet. – si non omnia caderent secunda, Caes.: ut irrita promissa eius caderent, Liv. – res quocunque cadent etc., Verg.: leviter curare videtur, quo promissa cadant, Hor.: etsi verebar, quorsum id casurum esset, Cic.: aliorsum vota ceciderunt, Flor. – ni misericordia in perniciem casura esset, Cic.: cadere ad od. in irritum, fehlschlagen, vereitelt werden, fruchtlos bleiben (v. Hoffnung usw.), Liv. u. Tac.: so auch in cassum, Plaut. u. Lucr., u. frustra, Tac. – m. Ang. wem? etw. eintritt, sich ereignet, begegnet, durch Dat., ut nihil ipsis iure incommodi cadere possit, Cic.: insperanti mihi cecidit, ut etc., Cic.: hoc cecidit mihi peropportune, quod etc., Cic.: nihil mihi optatius cadere potest, quam ut etc., Cic.: qua in re mihi videtur illud perquam venuste (ganz allerliebst) cecidisse, ut (daß) etc., Cael. in Cic. ep.: sed certe a te mihi omnia semper honesta et iucunda ceciderunt, Cic. – nimia illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit, schlägt um in usw. (wie μεταβάλλει), Cic. de rep. 1, 68.

    c) gleichs. zu Boden fallen, sinken, α) v. Pers., αα) durch Verlust der Macht, des Ansehens, des Kredits im Staats- u. Privatleben, turpius est enim privatim cadere quam publice, Cic.: tam graviter c., Cic.: eminentis vitae exitus est cadere, Sen. – ββ) durch Verlust des Prozesses, fallen = den Prozeß verlieren, verurteilt werden, absol., Tac. hist. 4, 6: in iudicio, Cic.: causā, Cic. u. ICt., od. formulā, Sen. u. Quint., infolge eines Formfehlers den Prozeß verlieren (s. Piderit Cic. de or. 1, 166. Halm Cic. Mur. 9): coniurationis crimine, Tac.: ore impudico (accusatoris), Tac. – γγ) durch Verlust des moralischen Haltes, Mutes, frangi repente et ita cadere, ut nulla res te ad aequitatem animi possit postea extollere, Cic.: non debemus ita cadere animis (den Mut verlieren), quasi etc., Cic. ep. 6, 1, 4. – β) v. Lebl., αα) durch Abnahme der extensiven od. intensiven Stärke, sinken, schwinden, cadunt vires, Lucr.: cadit vis venti, Liv. – cadit alci ira, Liv., u. (poet.) cadit ira fulminis, Prop.: cadit ira metu, Ov. – ββ) durch Abnahme des moral. Haltes, sinken, entsinken, nec debilitari animos aut cadere patitur (amicitia), Cic.: castris amissis od. alienis cladibus ceciderant animi, Liv. (s. Drak. Liv. 1, 11, 3): cecidere illis animique manusque, Ov. – γγ) durch Abnahme od. Verlust der Geltung, Macht, fallen, sinken, an Geltung-, an Bedeutung-, an Ansehen verlieren, pretia militiae casura in pace, Liv.: tua laus pariter cum re publica cecidit, Cic.: tanta civitas si cadet, Cic.: auctoritas principum cecidit, Cic.: multa renascentur, quae cecidere, cadentque quae nunc sunt in honore vocabula, Hor.: si magnus vir cecidit, magnus iacuit, Sen. – huc cecidisse Germani exercitus gloriam, ut etc., so weit (so tief) sei der R. des germ. H. gesunken, daß usw., Tac. – Unpers., periculum est, ne cadatur, Augustin. de dono persev. 1.

    II) prägn., fallen = hinsinken, zusammensinken, a) v. lebl. Subjj.: α) fallen = einfallen, einsinken, zusammenfallen, -sinken, verfallen, versinken, cadunt toti montes, Lucr.: at mundus aliquando est casurus? Ps. Quint. decl. – v. menschl. Gliedmaßen, cadunt alci oculi, fallen zu, Cic.: cadentes in ipso opere oculi, Sen.: cadentes iam oculos ad meum nomen erexit, Sen. rhet.: venas cadentes vino fulcire od. reficere, Sen. – β) fallen = erobert u. zerstört werden, von Städten, non tota cadet Troia, Ov.: cadere Argolico sub milite Troiam, Ov.

    b) v. leb. Wesen, fallen, sinken = tot hinsinken, α) von Menschen, teils gewaltsam, sowohl durch fremde Hand, im Kampfe, Kriege, od. durch Gift, durch das Henkerschwert usw., hinterlistig usw., pauci de nostris cadunt, Caes.: pauci utrimque cecidere, Liv.: ante signa circaque omnes ceciderant, Liv.: adversum femur tragulā graviter ictus cecidit, Liv.: confossi ceciderunt, Liv. – cadere in acie, Cic., in proelio, in eo bello, Nep.: acie civili, Ov.: pugnā Cannensi, Liv.: inter signa Samnitium, Liv.: in Hispania, Liv. – in pio officio, Ov. – telis, Tac.: iaculo eminus, Ov.: u. Marte suo per mutua vulnera, Ov.: u. per alqm iustā morte, Hor.: per acies aut proscriptione, Tac.: fraude muliebri, Tac.: poenali gladio (unter dem Henkerschwert), Amm. 27, 12, 3. – pro patria, Quint.: pro optimatibus, Tac. – neque illius interest, quemadmodum aut ubi cadam, Iustin.: in pugna acceptis a forti adversario vulneribus honeste cadere, Cic.: super LX milia non armis telisque Romanorum, sed... oblectationi oculisque ceciderunt, Tac.: cadere cum dignitate, Cic.: iure belli, Tac. – m. Ang. von wem? durch ab m. Abl. (s. Burm. Ov. met. 5, 192. Nipp. Tac. ann. 16, 9. Ruhnk. Suet. Oth. 5, 1): a tanto viro, Ov.: a centurione advorsis vulneribus tamquam in pugna, Tac.: nihil referre an ab hoste in acie an in foro sub creditoribus caderet, Suet.: poet. durch bl. Abl., Thessalo victore, Hor. – m. Ang. wem zuliebe? durch Dat., illud rogo, legi potius quam scorto cadat (hingerichtet werde), Sen. contr. 9 (4), 25. § 8. – als durch eigene Hand, suā manu, Tac.: exitu voluntario, Tac. – teils durch Schicksals Hand, in den Tod-, ins Grab sinken, vivam, si vivet; si cadet illa, cadam, Prop. – cadere ferrove fatove, Ov. – β) v. Opfertieren, fallen = als Opfer geschlachtet werden, geopfert werden, si tener pleno cadit haedus anno, Hor.: hostia cadit ante aras, Verg.: quae prima hostia ante foculum cecidit, Val. Max. – m. Ang. wem? durch Dat., agna cadet vobis, Tibull.: ovis cadit deo, Ov.: u. (im Bilde) nostrae cadens ferus Hannibal irae, Corn. Sever. (poët.) bei Sen. suas. 6, 26. – / Abl. Partiz. Präs. cadenti, Lucr. 3, 466: Genet. Plur. cadentum, Verg. Aen. 10, 674 u. 12, 410. Sil. 4, 424.

    lateinisch-deutsches > cado

См. также в других словарях:

  • Arbori — Saltar a navegación, búsqueda Arbori / Arburi País …   Wikipedia Español

  • arbori — Element de compunere savantă cu semnificaţia referitor la arbore , de arbore . [< lat. arbor]. Trimis de LauraGellner, 07.11.2004. Sursa: DN  ARBOR(I) elem. arbore . (< fr. arbor/i/ , cf. lat. arbor) Trimis de raduborza, 16.02.2009. Sursa …   Dicționar Român

  • arbori- — (Del lat. arbor, ŏris). elem. compos. Significa árbol . Arboricultura, arboriforme, arboricida …   Diccionario de la lengua española

  • Arbori — 42° 08′ 34″ N 8° 47′ 51″ E / 42.1427777778, 8.7975 …   Wikipédia en Français

  • Arbori — Infobox French commune nomcommune=Arbori région=Corsica département=Corse du Sud arrondissement=Ajaccio canton=Deux Sorru insee=2A019 cp=20160 maire= Jean Pierre Giaferri mandat= intercomm=Deux Sorru longitude=8.7975 latitude=42.1427777778 alt… …   Wikipedia

  • arbori- — ► prefijo Componente de palabra procedente del lat. arbor, oris, que significa árbol: ■ arboricultura; arborícola. SINÓNIMO [arbor ] * * * arbori Elemento prefijo del lat. «arbor, óris», árbol. * * * arbori . (Del lat. arbor, ŏris). elem. compos …   Enciclopedia Universal

  • arbori- — {{#}}{{LM A03200}}{{〓}} {{[}}arbori {{]}} Elemento compositivo prefijo que significa ‘árbol’: • arboricultura, arborícola, arboriforme.{{○}} {{★}}{{\}}ETIMOLOGÍA:{{/}} Del latín arbor …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • arbori- — combining form see arbor …   New Collegiate Dictionary

  • arbori- — arbor(i) ♦ Élément, du lat. arbor « arbre ». arbor(i) ❖ ♦ Élément, du lat. arbor « arbre » …   Encyclopédie Universelle

  • arbori — ar|bo|ri Mot Pla Adjectiu variable …   Diccionari Català-Català

  • arbori- — àr·bo·ri conf. relativo all albero: arboricolo, arboricoltore, arboricoltura {{line}} {{/line}} ETIMO: dal lat. arbor, arbŏris 1albero …   Dizionario italiano

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»